De ziekte van Lyme wordt in principe veroorzaakt door een beet van een met de Borrelia burgdorferi s.l. bacterie besmette teek. Ook wanneer je geen teek hebt gezien is dit de meest voor de hand liggende oorzaak, de tekenbeet wordt doordat een teek zo moeilijk te zien is en de beet vaak niet voelbaar is, slechts door de helft van de Lymepatiënten opgemerkt.
Daarnaast is bekend dat de ziekte van Lyme tijdens de zwangerschap kan worden overgedragen op het nog ongeboren kindje. Over andere vormen van overdracht is nog maar heel weinig bekend en er heerst daarom nog veel onduidelijkheid. Je leest er hieronder meer over.
Tijdens de zwangerschap bestaat het risico dat de Borrelia bacterie van de (aanstaande) moeder met de ziekte van Lyme, wordt overgedragen op het kindje. Bij baby’s die met de ziekte van Lyme geboren worden wordt dit congenitale Lymeziekte genoemd. Het is niet bekend hoe vaak dit voorkomt omdat hier nog onvoldoende onderzoek naar is gedaan. Tijdige en adequate behandeling verkleint het risico op overdracht aanzienlijk.
Overdracht kan plaatsvinden via de placenta, het vruchtwater en de baarmoederwand, en tot complicaties leiden in de zwangerschap en gevolgen hebben voor het kindje.
Lees meer bij: www.tekenbeetziekten.nl/de-teek-en-tekenbeetziekten/de-ziekte-van-lyme/lyme-tijdens-de-zwangerschap
Het is bekend dat verschillende bijtende insecten waaronder steekmuggen, bijtende vliegen (zoals horzels en dazen), mijten, luizen en vlooien geïnfecteerd kunnen zijn met de Borrelia bacterie en tal van andere ziekteverwekkers. Bij de mogelijkheid tot overdracht is niet alleen belangrijk of het insect op dat moment besmet is, maar ook of het in staat is bij de beet de ziekteverwekker over te dragen. Voor uitspraken over of de Borrelia bacterie overdraagbaar is door steekmuggen is meer onderzoek nodig, mocht het zo zijn dan lijkt het risico heel klein.
Een teek en een mug verschillen van elkaar in bijtgedrag, zo kan een teek zich uren, dagen tot ruim een week vastbijten waarbij het risico op overdracht toeneemt, terwijl een mug vaak binnen enkele minuten alweer weg is.
Bij teken gaan de Borrelia bacteriën een wisselwerking met de teek aan en worden tal van mechanismen in werking gezet die maken dat de bacterie succesvol overgedragen kan worden gedurende de beet. Eén van die mechanismen is dat de bacteriën zich vlak voor of tijdens de beet verplaatsen naar de speekselklieren van de teek.
Er is inmiddels aangetoond dat ook bij de mug de Borrelia bacterie zich in de speekselklieren kan bevinden, wat overdracht makkelijker zou kunnen maken. Hoewel op basis van eerdere studies gedacht werd dat de Borrelia bacterie niet goed kan overleven in muggen, blijkt uit recent onderzoek in Duitsland dat Borrelia bacteriën in staat zijn de verschillende stadia van de mug (larve-pop-volwassene) te overleven [1].
Er zijn nog geen patiënten bekend waarbij de ziekte van Lyme met zekerheid opgelopen is door een muggenbeet. Wel studies waarbij die mogelijkheid geopperd wordt bij enkele patiënten. In de VS is één patiënt gedocumenteerd die de ziekte van Lyme opliep door de beet van een bijtende vlieg [2].
De Borrelia bacterie is aangetroffen in verschillende soorten lichaamsvloeistoffen zoals moedermelk, urine, vaginaal vocht en sperma. Dat de bacterie bij Lymepatiënten kan worden aangetroffen in vaginaal vocht of sperma betekent niet dat de ziekte van Lyme seksueel overdaagbaar is, hiervoor is geen bewijs en hiernaar is verder wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk [3].
Er wordt regelmatig gesteld dat partners van Lymepatiënten vaker Lyme hebben dan statistisch te verwachten is, maar mogelijk komt dat eerder doordat ze dezelfde risicoplaatsen bezoeken waar ze ook door een teek gebeten worden, dan door seksueel contact.
Een onderzoek bij muizen toont aan dat de Borrelia bacterie bij muizen seksueel overdraagbaar kan zijn, bij onderzoek onder ratten en hamsters lukte het niet om seksuele overdraagbaarheid aan te tonen [4,5,6].
[1] Melaun C, Zotzmann S, Santaella VG, Werblow A, Zumkowski-Xylander H, Kraiczy P, Klimpel S. Occurrence of Borrelia burgdorferi s.l. in different genera of mosquitoes (Culicidae) in Central Europe. Ticks Tick Borne Dis. 2016 Mar;7(2):256-63. doi: 10.1016/j.ttbdis.2015.10.018. Epub 2015 Nov 12. PMID: 26631488. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26631488/
[2] Luger SW. Lyme disease transmitted by a biting fly. N Engl J Med. 1990 Jun 14;322(24):1752. doi: 10.1056/NEJM199006143222415. PMID: 2342543. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2342543/
[3] Middelveen MJ, Burke J, Sapi E, Bandoski C, Filush KR, Wang Y, Franco A, Timmaraju A, Schlinger HA, Mayne PJ, Stricker RB. Culture and identification of Borrelia spirochetes in human vaginal and seminal secretions. F1000Res. 2014 Dec 18;3:309. doi: 10.12688/f1000research.5778.3. PMID: 28690828; PMCID: PMC5482345. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5482345/
[4] Wright SD, Nielsen SW. Experimental infection of the white-footed mouse with Borrelia burgdorferi. Am J Vet Res. 1990 Dec;51(12):1980-7. PMID: 2085225. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2085225/
[5] Woodrum JE, Oliver JH Jr. Investigation of venereal, transplacental, and contact transmission of the Lyme disease spirochete, Borrelia burgdorferi, in Syrian hamsters. J Parasitol. 1999 Jun;85(3):426-30. PMID: 10386432.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10386432/
[6] Moody KD, Barthold SW. Relative infectivity of Borrelia burgdorferi in Lewis rats by various routes of inoculation. Am J Trop Med Hyg. 1991 Feb;44(2):135-9. doi: 10.4269/ajtmh.1991.44.135. PMID: 2012256.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2012256/
We hopen van harte dat je (een beetje) geholpen bent met onze informatie. Stichting Tekenbeetziekten is een ongesubsidieerde vrijwilligersorganisatie en deze website kan alleen maar bestaan bij gratie van donateurs. Jij kunt ervoor zorgen dat deze informatie betrouwbaar en up-to-date blijft door een kleine gift over te maken of ons te machtigen eens of tweemaal per jaar een vast bedrag van je bankrekening af te mogen schrijven. Waarvoor alvast veel dank.
