Bij Lyme-carditis infecteert de Borrelia bacterie het hartweefsel, waardoor ontstekingen in verschillende delen van het hart ontstaan. Dit kan vanaf enkele weken tot maanden na de besmetting optreden en kan zich uiten in verschillende geleidings- en ritmestoornissen en een verstoorde pompfunctie.
Veelvoorkomende klachten bij Lyme-carditis zijn: duizeligheid, flauwvallen, neiging tot bewusteloosheid, kortademigheid, inspannings-intolerantie, tragere hartslag, pijn op de borst en vocht vasthouden. Bovendien komen hartkloppingen zoals snellere hartslag, overslagen, extra slagen en hartbonzen veel voor, maar die zijn vaak niet zichtbaar op een hartfilmpje (ECG).
Lyme-carditis komt niet veel voor, maar harde cijfers ontbreken. Bij volwassenen in Europa wordt het aantal geschat op 0,3 tot 4% van de Lymepatiënten, waarvan drie keer zoveel mannen als vrouwen. In de VS komt Lyme-carditis vaker voor en onderzoek uit de VS toont aan dat het bij kinderen vaker voorkomt dan bij volwassenen.
Lyme-carditis kan mild tot zeer ernstig verlopen en kan in zeer uitzonderlijke gevallen dodelijk zijn. Bij veel patiënten verlopen de hartproblemen mild en kortdurend, en kunnen ook vanzelf weer (tijdelijk) verdwijnen. Ook kan Lyme-carditis zonder merkbare klachten verlopen.
Hoewel het ontstaan van de hartproblemen vaak een direct gevolg is van een acute Lyme-infectie in het hart, kunnen verschillende, met name laat optredende hartproblemen ook een neurologische oorzaak hebben. Zo kan dysautonomie ontstaan, waarbij de autonome lichaamsfuncties waaronder het regelen van de hartslag zijn verstoord. De bekendste vorm van dysautonomie is het Posturale Orthostatische Tachycardie Syndroom (POTS), dat tot een extreme stijging van de hartslag leidt bij opstaan vanuit liggende positie.
Bij een ernstig verloop van Lyme-carditis zijn geleidingsstoornissen verreweg de meest gerapporteerde klacht. Daarnaast kan Lyme-carditis veel andere hartproblemen veroorzaken en wordt het met een toenemend aantal hartproblemen in verband gebracht. Er kunnen onder andere een vergroot hart, verstoorde werking van de hartkamers (ventrikeldysfunctie) en ernstig hartfalen ontstaan, waardoor het hart minder goed pompt. Ook is chronisch hartfalen en gedilateerde cardiomyopathie in verband gebracht met de ziekte van Lyme. Zo werd in een onderzoek in Tsjechië Borrelia-DNA in het hartweefsel aangetoond bij patiënten met gedilateerde cardiomyopathie, die vervolgens verbeterden met antibiotica [1].
De meest voorkomende geleidingsstoornis bij Lyme-carditis is een eerstegraads AV-blok. Dit geeft meestal nog geen klachten, maar deze hartritmestoornis is wel (al) zichtbaar op een hartfilmpje (ECG). Een eerstegraads AV-blok kan fluctueren en zich snel ontwikkelen naar een tweede- of derdegraads AV-blok (totaal AV-blok), waarbij het hartritme sterk vertraagt. Hierbij ontstaan ernstige klachten, is ziekenhuisopname met hartritmebewaking nodig en antibiotica per infuus. Ook is bij een derde van deze patiënten een tijdelijke pacemaker nodig. Onbehandeld kan een derdegraads AV-blok dodelijk zijn. De meeste patiënten met Lyme-carditis herstellen hiervan met antibiotica binnen 1 tot 6 weken.
Aanhoudende en laat optredende hartproblemen komen voor en kunnen een uiting zijn van een actieve infectie waarvoor (extra) antibiotica behandeling nodig is. Er wordt gedacht dat bij aanhoudende ontstekingen mogelijk ook auto-immuunreacties een rol kunnen spelen. Verschillende hartklachten kunnen ook het gevolg zijn van restschade, zoals de vorming van littekenweefsel. Daarnaast kunnen hartklachten bij de ziekte van Lyme een neurologische oorzaak hebben zonder dat het hart zelf is aangedaan.
Een verkeerde diagnose kan ertoe leiden dat de patiënt te horen krijgt een ongeneeslijke hartaandoening te hebben. Dit kan in het geval van het veelvoorkomende AV-blok leiden tot het onnodig plaatsen van een permanente pacemaker, met alle risico’s van dien. En dat bij vaak jonge gezonde mensen bij wie de hartproblemen te behandelen zijn met antibiotica.
Zoals voor alle symptomen van de ziekte van Lyme geldt kan carditis tegelijk met andere symptomen optreden, wat kan helpen bij het stellen van de diagnose, maar het kan ook als het enige symptoom optreden. Lyme-carditis wordt gemakkelijk gemist doordat de afwijkingen niet specifiek zijn voor de ziekte van Lyme; ze kunnen ook een andere oorzaak hebben. Ook wordt vaak niet (meteen) aan de mogelijkheid van de ziekte van Lyme gedacht, omdat dit symptoom relatief weinig voorkomt.
CBO richtlijn Lymeziekte 2013 https://www.rivm.nl/documenten/cbo-richtlijn-lymeziekte-juli-2013
Jansweijer JA, van Oort RJ. Tricky ticks: the importance of Lyme carditis recognition. Neth Heart J. 2015 Nov;23(11):531-2. doi: 10.1007/s12471-015-0745-y. PMID: 26353768; PMCID: PMC4608926. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4608926/
Snelle herkenning van levensbelang bij hartritmestoornissen door ziekte van Lyme, RIVM, 17-09-2015
[1] Kuchynka P, Palecek T, Havranek S, Vitkova I, Nemecek E, Trckova R, Berenová D, Krsek D, Podzimkova J, Fikrle M, Danek BA, Linhart A. Recent-onset dilated cardiomyopathy associated with Borrelia burgdorferi infection. Herz. 2015 Sep;40(6):892-7. doi: 10.1007/s00059-015-4308-1. Epub 2015 May 5. PMID: 25939436. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25939436/
We hopen van harte dat je (een beetje) geholpen bent met onze informatie. Stichting Tekenbeetziekten is een ongesubsidieerde vrijwilligersorganisatie en deze website kan alleen maar bestaan bij gratie van donateurs. Jij kunt ervoor zorgen dat deze informatie betrouwbaar en up-to-date blijft door een kleine gift over te maken of ons te machtigen eens of tweemaal per jaar een vast bedrag van je bankrekening af te mogen schrijven. Waarvoor alvast veel dank.
