VLA-15 van Valneva-Pfizer

VLA-15 van Valneva-Pfizer

Het VLA-15 vaccin van het Franse Valneva is het enige vaccin in klinische ontwikkeling, dat wil zeggen het meest ver in ontwikkeling. Het vaccin is overgenomen van GlaxoSmithKline (voorheen SmithKline Beecham), de ontwikkelaar van het eerdere LYMErix (Valneva, 2019). Beide zijn gebaseerd op het OspA eiwit van de Borrelia bacterie.

Fase I en Fase II: veiligheidsonderzoek

De eerste resultaten zijn van twee klinische fase II-onderzoeken waarbij meer dan 800 gezonde volwassenen betrokken waren en laten tot dusver een sterke immunogeniciteit en veiligheidsgegevens zien (Valneva, 2022).

Immunogeniciteit is het vermogen van het vaccin om de aanmaak van antistoffen te stimuleren, seroconversie is dan de omslag van 'geen' antistoffen in het bloed naar 'wel' antistoffen in het bloed.

De fase II studies zijn toegepast op vrijwilligers zonder voorgaande Borrelia-infectie, en vrijwilligers met een ‘geklaarde’ infectie. Deze studies werden in de VS en in België gedaan. Voor kinderen van 5-17 jaar werden in april 2022 positieve resultaten gepubliceerd (Pfizer, 2022) met een fase II studie.

• Uit de eerste studie VLA15-101 bleek dat de versie met adjuvant (stof die de immuunreactie stimuleert) en de hogere doseringen beter werkte (Valneva Poster, 2019).

• De studie VLA15-201 werd in de EU en VS gehouden. Vaccins werden in twee doseringen 135 µg of 180 µg (beide ongeveer n=180) op dag 1, 29 en 57 gegeven, of placebo (n=90). Op dag 85 werd immunogeniciteit gemeten. In de groep met 180 µg was de seroconversie 81,5%.

• De studie VLA15-202 was een gerandomiseerde, observer-blind, placebo gecontroleerde studie in de VS, die een langer vaccinatie schema onderzocht. Dit bij 246 gezonde vrijwilligers van 18-65 jaar, die 135 µg (n=97) of 180 µg (n=98) VLA-15 kregen, of placebo (n=51). Ook deze werd drie keer toegediend (0-2-6 maanden, of dag 1, 57 en 180) en na 7 maanden werd gekeken wat de immunogeniciteit was. Deelnemers werden daarna nog een jaar gevolgd. Een subset van de 180 µg groep, kreeg nog een booster van 180 µg VLA-15 (n=39) of placebo (n=19) in maand 18. In deze groep was de seroconversie 95,8%.

• Dan is er nog een derde fase II studie gehouden, VLA15-221, met 625 deelnemers, van 5-64 jaar. In deze studie zijn drie leeftijdsgroepen onderzocht: 5-11 jaar, 12-17 jaar, 18-65 jaar, met 180 µg en elk twee series: 0 en 6 maanden, en 0, 2 en 6 maanden. In de kinderen van 5-17 jaar (n=190) werd gevonden dat het vaccin meer immunogeen is dan in volwassenen en er deden zich geen veiligheidsissues voor. Een deel van de participanten zal een booster of placebo krijgen bij 18 maanden en dan nog drie jaar gevolgd worden om het immuunprofiel te volgen.

Valneva publiceert echter alleen in persberichten, en afgezien van een poster over de fase I studie, zijn er geen wetenschappelijke artikelen te vinden over de fase II studies.

Volgens Valneva is de immunologische respons in oudere volwassenen, in het bijzonder bemoedigend. Ook zouden de resultaten niet beïnvloed zijn door een eerdere lymebesmetting of sero-positiviteit, er werd geen impact op immunogeniciteit of veiligheid gezien.

Het vaccin

Het vaccin is gebaseerd op OspA, een eiwit dat aan de buitenkant van de Borrelia bacterie te vinden is (zie hier voor meer informatie over de werking). Eerder bracht GSK het vaccin LYMErix op de markt dat ook is gebaseerd op OspA, waarbij de kennis van het OspA-eiwit ook wordt gebruikt in het nieuwe VLA-15 vaccin, met het verschil dat het zich richt op zes Borrelia varianten in plaats van één. Dat wil zeggen dat dit vaccin meerdere OspA varianten bevat van de meest voorkomende Borrelia-soorten die verantwoordelijk zijn voor lymeziekte in de Verenigde Staten en Europa: B. burgdorferi sensu stricto, 3 varianten van B. garinii, B. afzelii en B. bavariensis). Het betreft bovendien niet de hele OspA eiwitten, maar de gemodificeerde uiteinden van zes varianten (de zogenaamde C-terminals - Dattwyler, 2022; Hovius, 2021; Comstedt, 2017; Koide, 2005). Het is een recombinant protein vaccin (kunstmatig gemaakte proteïnen) waarbij het deel van het OspA-eiwitten dat mogelijk zou leiden tot autoimmuunreacties voor de zekerheid is weggelaten (Hovius, 2021; Koide, 2005). Het maakt gebruik van een alum-adjuvant (stof die de immuunreactie stimuleert) en wordt intramusculair (in de spier) toegediend.

Boosters

Deze eerdere studies laten zien dat 3 doses hogere antistof titers geven dan 2 doses. Het nadeel van dit vaccin is dat herhaling van vaccinatie nodig is, om goed beschermd te blijven. Er is namelijk geen immuungeheugen tegen OspA in de gevaccineerde (Brouwer, 2022; RIVM, 2019). Het is ons nog onduidelijk of dit betekent dat er jaarlijks een booster nodig is.