LymeProspect en LymeProspectKids

LymeProspect

Doel van de studie

In het LymeProspect onderzoek – dat loopt vanaf 2015 - worden tweeduizend patiënten met Lymeziekte onderzocht om te kijken wie van hen na behandeling langdurige klachten ontwikkelt zoals vermoeidheid, pijn en concentratiestoornissen.

Het doel van het onderzoek is het opsporen van factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan van chronische klachten door Lymeziekte - zoals onder andere een voortdurende besmetting met de Lyme bacterie, de aanwezigheid van andere ziekteverwekkers, of een afwijkende afweerreactie.

Publicaties

Op 15 april 2019 is een eerste verslag van dit onderzoek gepubliceerd in BMC Infectious Diseases.

26 mei 2021 verscheen een tweede artikel, in de Lancet: Prevalence of persistent symptoms after treatment for lyme borreliosis: A prospective observational cohort study - The Lancet Regional Health – Europe. Hier uit bleek dat ruim een kwart van de mensen met de ziekte van Lyme langdurige klachten houdt na de behandeling van een EM na een tekenbeet, die leiden tot beperkingen in het dagelijks leven. Het gaat hier om klachten zoals vermoeidheid, pijn en concentratieproblemen. Hoewel een deel van dergelijke klachten in dit onderzoek ook voorkomen bij niet-lymepatiënten, is het wel heel duidelijk dat de klachten bij tijdig behandelde lymepatiënten vaker voorkomen en ernstiger zijn.

Op 27 november 2023 verscheen een derde artikel in eBioMedicine: Determinants of persistent symptoms after treatment of Lyme Borreliosis: a prospective observational cohort study.

Uiteindelijk zijn er dit onderzoek ruim 1100 mensen een jaar gevolgd vanaf de start van behandeling voor Lymeziekte. Daarbij zijn zij vergeleken met een groep mensen zonder lymeziekte en een groep mensen met tekenbeet zonder lymeziekte.

Overduidelijke biologische, genetische of klinische oorzaken voor blijvende klachten konden de onderzoekers niet uit de resultaten halen. De onderzoekers van Radboudumc, Amsterdam UMC en RIVM zagen wel een bepaalde immuunreactie (lagere IL-10) tegen de Lyme bacterie iets vaker in het bloed van mensen die klachten hielden. Een andere (MBL2) immuundeficiëntie verwees mogelijk naar een ernstiger infectie bij patiënten die hun blijvende klachten toeschreven aan Lyme. Vermoeidheid, concentratiestoornissen en pijn komen vaker voor bij mensen met lymeziekte. Bij 27% van de behandelde patiënten blijven deze klachten aanwezig (1 op 4). Klachten bij de start van de studie lijken bij mensen met lymeziekte een voorspeller voor aanhoudende klachten, maar dit verband komt ook in de groep mensen zonder lymeziekte voor. Bovendien blijkt ook bij 21% van de gezonde mensen deze klachten voor te komen (1 op 5).

Kritiek op de studie

De opzet van deze studie kende een aantal beperkingen.

• De grootste groep deelnemers werd met een vroege (lokale) vorm van Lymeziekte behandeld met antibiotica. Dit geeft een grotere kans op volledig herstel. Bij een kleine subgroep patiënten met gedissemineerde ziekte van Lyme hield namelijk 34% klachten.
• De vragenlijsten die zijn afgenomen zijn niet allen geschikt om goed onderzoek te doen naar de ziekte van Lyme. Om goed onderscheid te maken tussen klachten die iedereen wel eens heeft, en de symptomen en ziektelast behorend bij de ziekte van Lyme, is verdieping en meer onderscheidend onderzoek nodig.

• De hypothese dat ziekte-overtuigingen bijdragen aan het persisteren van symptomen, is meegenomen in deze studie en onderschrijven we niet. Deze hypothese is nationaal en internationaal onderwerp van veel wetenschappelijk kritiek en gebaseerd op cirkelredenatie en het omdraaien van oorzaak en gevolg.

  De ervaren ernst van symptomen is een voorspeller, maar dit hangt onder andere samen met gedissemineerde Lymeziekte (deze groep heeft daadwerkelijk meer pijn en andere symptomen aan het begin van de studie). Dit verband met ervaren ernst is er niet in een controlegroep, waarmee het al duidelijk wordt dat het een fysieke oorzaak heeft. De auteurs merken in de discussie dan ook op:

  "Altogether, to what extent the predictive value of B-IPQ in the primary analysis reflected more negative illness perceptions, perhaps being more pronounced in patients with more obvious LB symptoms, or the actual burden of the LB manifestation, remained indecisive."

Hoopgevend is de suggestie aan het eind van het artikel, dat de resultaten richting geven aan toekomstig onderzoek. Daarbij worden in het bijzonder immunologische reacties genoemd om nader te onderzoeken. De Lymevereniging en Stichting Tekenbeetziekten zijn van mening dat er meer biomedisch onderzoek noodzakelijk is. Een uitgebreidere reactie volgt.

Samenvattend

Er zijn meer dan 1100 mensen met vroege lymeziekte (EM) een jaar gevolgd om te kijken bij wie er klachten bleven en wat daar de oorzaak van kan zijn. Ook is er een kleinere groep met patiënten meegenomen waarbij lymeziekte zich al door het lichaam had verspreid. De patiënten zijn vergeleken met mensen zonder lymeziekte. Er komt geen duidelijke oorzaak uit voor de blijvende klachten, behalve een aantal immunologische afwijkingen. Er wordt in het artikel veel discussie opgevoerd rondom factoren die kijken naar het gedrag en de ziektebeleving van patiënten (psychologische factoren), maar de onderzoekers kunnen op dat gebied niets 'bewijzen' over wat oorzaak en wat gevolg is.

Hoopgevend is dat de onderzoekers schrijven dat de resultaten richting geven aan toekomstig onderzoek. Daarbij worden in het bijzonder reacties van het immuunsysteem genoemd om verder te onderzoeken. De Lymevereniging en de Stichting Tekenbeetziekten vinden meer biomedisch onderzoek noodzakelijk.

Patiëntvertegenwoordigers: J. Klein Haneveld, G. van der Wel, D. Uitdenbogerd-Drenth en M. Mud.