In het Victory-onderzoek werd onderzocht of cellulaire tests van aanvullende waarde zijn in de lymediagnostiek. Victory staat voor Validation of Cellular tests for Lyme borreliosis. De huidige diagnostische tests kennen twee belangrijke beperkingen:
1) ze zijn vaak negatief vroeg in het beloop van de ziekte, en
2) bij langdurige klachten maken ze niet goed onderscheid tussen een oude of actieve Borrelia infectie.
Van zogeheten cellulaire tests wordt gezegd dat ze mogelijkerwijs gevoeliger zijn vroeg in het beloop van de ziekte en dat ze wel onderscheid kunnen maken tussen een oude (al dan niet behandelde) of actieve Borrelia infectie. Dit is echter nog niet goed genoeg onderzocht. Het doel van deze studie was daarom het bepalen of enkele cellulaire tests van aanvullende waarden zijn in het stellen van de diagnose Lymeziekte.
Het onderzoek is gestart in april van 2017 met het treffen van voorbereidingen. Sinds mei 2018 doen er onderzoeksdeelnemers mee aan het onderzoek. Dit zijn patiënten met Lymeziekte, maar ook mensen zonder Lymeziekte (gezonde controles), mensen met specifieke andere aandoeningen (kruisreagerende controles), of patiënten bij wie de diagnose Lymeziekte onduidelijk is (polipatiënten). De onderzoekers hebben al deze mensen nodig om een goede uitspraak te kunnen doen over de waarde van deze tests. Tot dusver zijn er meer dan 300 deelnemers geïncludeerd.
Om te voorkomen dat de resultaten van het onderzoek - bewust of onbewust - beïnvloed worden, worden de tests 'geblindeerd' uitgevoerd. Dat wil zeggen dat op de onderzochte tests een betekenisloze code staat, zonder aanduiding of een test van een patiënt, een gezonde controle, een kruisreagerende controle of polipatiënt is.
Het Amsterdamumc, Radboudumc en RIVM hebben drie cellulaire testen onderzocht in het Victory onderzoek en komen tot de conclusie dat de door hen onderzochte testen niet betrouwbaar zijn [1,2,3]. Met deze testen (de Ispot, Melisa-LTT en Spirofind test) krijgen teveel mensen onterecht een negatieve of een positieve uitslag schrijven de onderzoekers.
Ondanks dat het een helder uitgevoerd onderzoek is, is dit natuurlijk een teleurstellende boodschap. Eerder, in 2021 werd een correspondentie over een vierde test gepubliceerd, het prototype van de QuantiFERON test, waarin werd gemeld dat dit prototype weinig reactie liet zien [8].
Uit het Victory onderzoek [7] blijkt dat bij gezonde controlepersonen, de specificiteit (dit is het percentage terecht-negatieve testuitslagen in de controlegroep) te laag is, en daardoor te veel fout-positieve testuitslagen zal geven. Het is natuurlijk teleurstellend dat de drie onderzochte cellulaire testen niet beter scoren. De studie-uitslag kan echter niet gegeneraliseerd worden naar alle LTT en Elispot testen.
Helaas wordt door de onderzoekers een andere teleurstellende boodschap niet gebracht. De onbetrouwbaarheid van de huidig gebruikte serologische testen [4,5,6] in alle ziektestadia wordt niet benoemd. Deze onbetrouwbaarheid is de reden dat veel patiënten uit moeten wijken voor diagnostiek en behandeling elders. Patiënten die met het huidige medische beleid nu niet gehoord worden.
Ondanks dat we begrijpen dat in werkelijkheid er meer gezonde personen zijn dan mensen met lymepatienten en er bij gezonde personen de testen teveel fout-positieve uitslagen zouden geven, wat natuurlijk ongewenst is, gaat dit o.i. niet op in de situatie van lyme-klinieken waar géén gezonde personen komen. Teveel fout-negatieve testresultaten moet men dan beslist ook niet willen, aangezien dit grotere consequenties voor patiënten heeft en daardoor ernstiger is. Nederlandse onderzoekers hebben de neiging om wel te kijken naar het probleem van fout-positiviteit, maar niet naar het probleem van fout-negativiteit van serologie in latere stadia van de ziekte.
Combinatie cellulaire en serologische test verhoogt gevoeligheid
Zoals de studie laat zien, kan een combinatie van cellulaire en serologische testen de gevoeligheid verhogen. Het is dan aan een arts om de beoordeling te doen in de context van de ziektegeschiedenis en de symptomen van een patiënt, aangezien een negatieve of positieve test alleen weinig zegt. Artsen die verschillende cellulaire testen doen naast de huidige serologie, zetten altijd het klinische beeld voorop, dat wil zeggen dat zij de ziektegeschiedenis van de patiënt en de symptomen die op lymeziekte kunnen wijzen centraal stellen in hun diagnosestelling.
Bloedtesten niet doorslaggevend, maar aanvullend gebruiken
De Lymevereniging en de Stichting Tekenbeetzieken hebben geconstateerd dat een grote groep patiënten met onbehandelde rode vlekken/kringen (erythema migrans), neurologische ziekte of een scala aan multisysteem symptomen na een tekenbeet gemist wordt met de huidige lyme antistoftesten in alle ziektestadia. Zij hebben wisselende testuitslagen bij verschillende ziekenhuizen in Nederland, of zij halen net de huidige testcriteria niet, of testen fout-negatief. De testcriteria voor lymeziekte zijn ontworpen voor epidemiologische doeleinden en niet voor diagnosestelling van individuele patiënten in de kliniek. Veel van deze patiënten zijn zieker dan de gemiddelde lymepatiënt met positieve testen.
Bloedtesten zouden dan ook slechts aanvullend gebruikt moeten worden en niet om patiënten van de diagnose lyme uit te sluiten. Helaas gebeurt dit in de praktijk vaak niet en wordt er ten onrechte blind gevaren op onbetrouwbare testen. De ziekste lymepatiënten worden hierdoor aan hun lot overgelaten of moeten een lange weg afleggen voor ze de juiste medische lyme zorg krijgen. Dit heeft chronische ziekte met persisterende infectie, gezondheidsschade en soms zelfs de dood tot gevolg. Hier is geen aandacht voor, noch zien de patiëntenorganisaties dat er voldoende gedaan wordt om deze ongewenste situatie te voorkomen.
Met voorrang werken aan betere diagnostiek
Ziekenhuizen en huisartsen werken anno 2022 ondanks het jarenlange aan de bel trekken van de patiëntenorganisaties nog steeds met testen die niet betrouwbaar zijn, die zeer wisselend presteren [6] en die niet gevalideerd zijn voor de Nederlandse patiëntenpopulatie.
Bij aanwezige symptomen en verdenking op de ziekte van Lyme geldt dat zowel negatieve als positieve serologie-uitslagen geen absolute conclusies rechtvaardigen. Benadrukt dient te worden dat ook in de latere stadia van de ziekte, de diagnose lymeziekte niet kan worden uitgesloten alleen op grond van negatieve testuitslagen. Een meer genuanceerde diagnostiek waarbij de klinische bevindingen en de anamnese meer gewicht krijgen is noodzakelijk. Er moet met voorrang gewerkt moeten worden aan betere diagnostiek voor de ziekte van Lyme.
Patiëntvertegenwoordigers: E. Duba en K. Niks
We hopen van harte dat je (een beetje) geholpen bent met onze informatie. Stichting Tekenbeetziekten is een ongesubsidieerde vrijwilligersorganisatie en deze website kan alleen maar bestaan bij gratie van donateurs. Jij kunt ervoor zorgen dat deze informatie betrouwbaar en up-to-date blijft door een kleine gift over te maken of ons te machtigen eens of tweemaal per jaar een vast bedrag van je bankrekening af te mogen schrijven. Waarvoor alvast veel dank.
